Ο ορθοπεδικός - τεχνικός Μιχάλης Κρασσάς, CPO, εγκαινιάζει την καινούργια μας στήλη, η οποία φιλοδοξεί να χαρτογραφήσει τις επαγγελματικές ασθένειες που απειλούν τους αρτοποιούς. Σε αυτό το άρθρο καταγράφονται οι πιο συχνές μυοσκελετικές παθήσεις και υπογραμμίζεται η σημασία της πρόληψης!
Οι αρτοποιοί και οι ζαχαροπλάστες ασκούν απαιτητικά, κοπιαστικά και ενίοτε ανθυγιεινά επαγγέλματα. Οι πολλές ώρες εργασίας, τα βάρη που συχνά χρειάζεται να σηκώσουν, η ορθοστασία, η κακή στάση του σώματος, το περιβάλλον αυξημένης υγρασίας και θερμοκρασίας, τα σωματίδια από τις πρώτες ύλες που εισπνέουν ή που έρχονται σε επαφή με το δέρμα τους, αλλά και το άγχος που καθημερινά βιώνουν, είναι παράγοντες που μπορούν να επιβαρύνουν την κατάσταση της υγεία τους. Ανάμεσα στα προβλήματα υγείας που τους απασχολούν, εκείνα που συνήθως τους ωθούν να κλείσουν ραντεβού με τους εξειδικευμένους γιατρούς σχετίζονται με το σκελετό και τους μύες. Ας δούμε λοιπόν, με τη βοήθεια του ορθοπεδικού - τεχνικού κ. Μιχάλη Κρασσά, ποιες μυοσκελετικές παθήσεις ενδέχεται να προσβάλουν εκείνους που εργάζονται στα αρτοζαχαροπλαστεία, αλλά και σε πολλούς άλλους επαγγελματικούς χώρους.
Μυοσκελετικές παθήσεις
Πρόκειται για παθήσεις που καλύπτουν ευρύ φάσμα ασθενειών και αφορούν το σκελετό, τις αρθρώσεις, τους μύες και το μέρος εκείνο του νευρικού συστήματος που ελέγχει το μυϊκό σύστημα.
Ο πρώτος που κατέγραψε την ύπαρξή τους στο εργασιακό περιβάλλον είναι ο Bernadino Ramazzini, ο οποίος θεωρείται σήμερα ο θεμελιωτής της Ιατρικής της εργασίας. Στο κλασικό έργο του με τίτλο «Οι ασθένειες των εργατών», συζητώντας με τους εργάτες και συσχετίζοντας τη συμπτωματολογία που παρουσίαζαν προσδιόρισε με σαφήνεια τη σχέση μεταξύ του τρόπου που οι ασθενείς του χρησιμοποιούσαν το σώμα τους κατά την εργασία και των συμπτωμάτων που παρουσίαζαν.
«Κατά τη γνώμη μου», γράφει ο Ramazzini το 1713, «δύο είναι οι αιτίες που προκαλούν τις ποικίλες και σοβαρές ασθένειες των εργατών... Η πρώτη και σοβαρότερη αιτία αφορά τις ιδιότητες των χρησιμοποιούμενων ουσιών... Η δεύτερη αφορά εκείνες τις βίαιες κινήσεις και τις αφύσικες ενέργειες που προκαλούν ανωμαλίες στη δομή του σώματος, τέτοιες που με τον καιρό επέρχονται σοβαρές ασθένειες».
Στα μέσα του 20ού αιώνα οι μυοσκελετικές παθήσεις εμφανίσθηκαν με τη μορφή επιδημίας σε διάφορες χώρες, τόσο στην Ευρώπη όσο και σε Αμερική, Αυστραλία, Ιαπωνία.
Ενδεικτικά οι μυοσκελετικές παθήσεις οφείλονται στο συνδυασμό κάποιων από τους παρακάτω παράγοντες:
• Επίπονες στάσεις
• Επαναλαμβανόμενες κινήσεις με έντονο ρυθμό
• Χειρωνακτικές εργασίες που απαιτούν δύναμη
• Δονήσεις στα χέρια και τους βραχίονες
• Άμεση μηχανική πίεση σε ιστούς του σώματος
• Ψυχρό περιβάλλον εργασίας
• Βιομηχανικό (σκληρό) δάπεδο
• Προδιάθεση (ιδιοπαθής σκολίωση, πλατυποδία, βλαισογωνία, ανισοσκελία κ.τ.λ.)
• Τρόπος οργάνωσης της εργασίας (εργονομία)
• Πώς οι εργαζόμενοι αντιλαμβάνονται την οργάνωση εργασίας (κοινωνικο-ψυχολογικοί παράγοντες εργασίας)
Στο συμπληρωματικό κατάλογο επαγγελματικών ασθενειών που έχει εκδώσει η Ευρωπαϊκή Ένωση περιλαμβάνονται και οι «δισκοπάθειες της ραχιαίας και οσφυϊκής σπονδυλικής στήλης, προκαλούμενες από επανειλημμένες κατακόρυφες δονήσεις ολοκλήρου του σώματος».
Εκτός από τους επαγγελματικούς αιτιολογικούς παράγοντες, διάφορες μελέτες έχουν αναδείξει και άλλους προδιαθεσικούς παράγοντες όπως είναι η ηλικία, το φύλο, το ύψος και το βάρος, το εργασιακό στρες και ο τρόπος ζωής.
Μελέτες υποδεικνύουν ότι η ηλικία παίζει σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση των μυοσκελετικών νόσων, και ιδιαίτερα της οσφυαλγίας. Τα πρώτα συμπτώματα των προβλημάτων εμφανίζονται στην ηλικία των είκοσι ετών και μέχρι περίπου την ηλικία των πενήντα ενδέχεται να παραμένουν σε ήπια μορφή χωρίς να προκαλούν πολύ σοβαρές ενοχλήσεις.
Όσον αφορά το πώς πλήττονται τα δύο φύλα από τέτοιου είδους παθήσεις, αρκετοί ερευνητές θεωρούν πως οι γυναίκες είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση μυοσκελετικών προβλημάτων, και κυρίως οσφυαλγίας, ακριβώς λόγω του ότι η σπονδυλική τους στήλη δεν έχει τη διαμόρφωση που απαιτείται για την ανύψωση βαρέων αντικειμένων, όπως συμβαίνει με τους άνδρες.
Πρόληψη, το Α και το Ω
Το εργασιακό περιβάλλον και ο τρόπος διαχείρισής του, ο σωματότυπός μας, καθώς και η τυχόν προδιάθεση που μπορεί να υπάρχει, επηρεάζουν άμεσα το μέλλον της υγείας μας και την ποιότητα ζωής μας, αφού το φαινόμενο της «πεταλούδας» έχει και εδώ εφαρμογή.
Ένα από τα παραδείγματα που μου αρέσει να χρησιμοποιώ είναι το παράδειγμα της πολυκατοικίας. Φανταστείτε το σώμα μας ως μία πολυκατοικία! Τα πέλματα είναι τα θεμέλια και κάθε άρθρωση που ακολουθεί ένας όροφος. Εάν τα θεμέλια (πέλματα) πάσχουν, τότε πάσχει όλο το οικοδόμημα (σώμα). Δηλαδή, ακόμα και μία μικρή ραιβοποδία που πιθανόν να έχουμε από την παιδική μας ηλικία μπορεί να είναι η αιτία των συχνών ενοχλήσεων στα ισχία ή στα γόνατα...
Μία σκολίωση που διαγνώστηκε στην εφηβεία μας και δεν φροντίσαμε να θεραπευτεί, θα μπορούσε, στην καλύτερη περίπτωση, να είναι η αιτία για τους πόνους στη μέση που μας ταλαιπωρούν εδώ και καιρό.
Τέλος, είναι σίγουρα χρήσιμο να τονίσουμε πως, όπως σε κάθε κατασκευή, έτσι και στο σώμα μας τα «μικρά» ορθοπεδικά προβλήματα τείνουν με το πέρασμα του χρόνου να λειτουργούν αθροιστικά και να γίνονται μεγάλα. Λαμβάνοντας υπόψη όλα τα παραπάνω, θα μπορούσαμε να πούμε με βεβαιότητα πως η πρόληψη είναι πάντα προτιμότερη από τη θεραπεία. Μάλιστα, με δεδομένο ότι το εργασιακό περιβάλλον, ειδικά στον απαιτητικό χώρο της αρτοποιίας, λειτουργεί ως θερμοκήπιο προβλημάτων υγείας, η επίσκεψη στο γιατρό μας είναι επιβεβλημένη για έναν ετήσιο προληπτικό έλεγχο, ακόμα κι εάν δεν υπάρχει προφανής λόγος.
Μια σειρά απλών εξετάσεων, όπως για παράδειγμα το πελματογράφημα, θα μας δείξουν τυχόν προδιάθεση που μπορεί να υπάρχει σε μυοσκελετικά προβλήματα και με την καθοδήγηση του γιατρού θα εξασφαλιστεί η σωστή θεραπεία. Τέλος, θα μας δοθούν χρήσιμες οδηγίες για το τι θα πρέπει να αποφεύγουμε ώστε να μην επιβαρύνεται η κατάστασή μας.
Το παράδειγμα της Γαλλίας
Το ταμείο των Γάλλων Ελεύθερων Επαγγελματιών, αναγνωρίζοντας τη σοβαρότητα των επαγγελματικών νόσων και υπογραμμίζοντας τη σημασία της πρόληψης, ξεκίνησε μια εκστρατεία ενημέρωσης για τους αρτοποιούς και τους ζαχαροπλάστες με το γενικό σλόγκαν «Η υγεία της επιχείρησής σας εξαρτάται απ’ τη δική σας». Σε πρώτη φάση ξεκίνησε με την αποστολή ειδικού ενημερωτικού εντύπου σε κάθε επαγγελματία, με το οποίο παρουσιάζονται οι κυριότερες επαγγελματικές ασθένειες και οι συνθήκες που τις πυροδοτούν, ενώ υπογραμμίζεται η σημασία της πρόληψης και προτείνονται τρόποι προστασίας.
Κατάλογος επαγγελματικών παθήσεων της Ε.Ε.
Στις 22 Μαΐου 1990 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατάρτισε έναν κατάλογο επαγγελματικών ασθενειών (90/326/ΕΟΚ) με την προτροπή να υιοθετηθεί επίσημα από τα κράτη μέλη. Από τον Σεπτέμβριο του 2003 υφίσταται νέα σύσταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η οποία αντικαθιστά την προηγούμενη (90/326/ΕΟΚ). Στον κατάλογο αυτό περιλαμβάνονται οι παρακάτω μυοσκελετικές παθήσεις:
• Ασθένειες των περιαρθρικών θυλάκων λόγω πίεσης
• Ασθένειες που οφείλονται σε υπερένταση των τενόντιων ελύτρων
• Ασθένειες που οφείλονται σε υπερένταση του ενδοτενοντίου
• Ασθένειες που οφείλονται σε υπερένταση των μυϊκών και τενόντιων καταφύσεων
• Βλάβες του μηνίσκου ύστερα από εκτεταμένες περιόδους εργασίας σε γονατιστή θέση
• Παράλυση των νεύρων λόγω πίεσης
• Προεπιγονατική και υποεπιγονατική θυλακίτιδα
• Ωλεκρανική θυλακίτιδα
• Θυλακίτιδα του ώμου
• Σύνδρομο του καρπιαίου σωλήνα
• Οστεοαρθρικές ασθένειες των χεριών και των καρπών που προκαλούνται από μηχανικές δονήσεις
Από τον Μιχάλη Κρασσά CPO, ορθοπεδικό – τεχνικό, Επιστημονική διεύθυνση SPONDYLOS ORTHOANALYSIS LAB, www.spondylos.com
Επιμέλεια: Λία Παπαναστασίου
Από το τεύχος 108 (Μάιος/Ιούνιος 2014) του περιοδικου Α-Ζ.